بررسی نقش مؤثر ماما در کاهش اضطراب و مرگ و میر مادران

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: سازمان بهداشت جهانی و کنفدراسیون بین‌المللی مامایی در سال ۱۸۹۰، پنجم می را به عنوان روز جهانی مامایی انتخاب کردند و این نام‌گذاری از سال ۱۹۹۲ رسمی شد و اکنون در کشور ما هفته‌ای به بیان خدمات این قشر اختصاص یافته است.

این مناسبت بهانه‌ای است برای توجه بیشتر به این حرفه و البته فرصتی برای واکاوی نقطه‌ای که در آن ایستاده‌ایم. به طور معمول بسیاری از مردم واژه ماما را مساوی با زایمان طبیعی می‌دانند ولی حقیقت این است که مامایی ترکیبی است از علم و هنر که فراتر از زایمان، برای هر جامعه‌ای از جمله ایران مهم است.

اهمیت این حرفه را از شعارهایی که هر ساله برای این روز انتخاب می‌شود می‌توان فهمید. «ماماها، مدافع حقوق زنان»، «سرمایه‌گذاری بر روی ماماها، بهبود کیفیت شاخص‌ها»، «دنبال کردن جزئیات، سرمایه‌گذاری روی ماماها» و ... ، بخشی از شعارهای این سال‌ها است که نقش پررنگ مامایی در شاخصه‌های سلامت یک جامعه و در نهایت پیشرفت آن نشان می‌دهند.

خدمات با کیفیت ماماها مرگ و میر مادران و نوزادان را تا ۸۹ درصد کاهش می‌دهد

ماماها نقش مؤثری در کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان دارند و این وقتی مهم‌تر می‌شود که بدانیم شاخص مرگ و میر مادران در اثر عوارض بارداری و زایمان، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه جوامع است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، خدمات مامایی باکیفیت میزان مرگ و میر مادران، نوزادان و مرده‌زایی را تا بیش از ۸۹ درصد و زایمان و تولد زودرس را تا ۲۴ درصد کاهش می‌دهد.

به مناسبت بزرگداشت ماماها، خبرگزاری مهر با «نازیلا نقشین» مسئول سابق اتاق زایمان بیمارستان شهید صدوقی یزد که ۳۰ سال بی وقفه مشغول خدمت است، درباره وظایف ماما، خلأهای آموزشی ساختاری در مامایی، عوامل ترس از زایمان طبیعی و انتظارات از دولت‌ها گفتگو کرده که در ادامه می خوانید.

*مامایی چه نقشی در دوران بارداری دارد و ماماها چطور می توانند در ترویج زایمان طبیعی اثرگذار باشند؟

اهمیت ماما و مامایی به این دلیل است که ماماها در سلامت مادر و نوزاد نقش موثری دارند، ماماها می‌توانند با انجام درست مسئولیت های خود، کمک کنند تا زنان باردار، دوران بارداری خوبی را سپری کنند و عوارض بارداری آنها تا حد ممکن کاهش پیدا کند.

از مهم‌ترین عوامل ترس از زایمان طبیعی می‌توان به درد اشاره کرد، حق مسلم هر انسانی است که درد نکشد، رفتار ماما به عنوان اولین شخصی که در آن شرایط با مادر در ارتباط است، قطعا تاثیرگذار است.

عدم معرفی ماما به مددجو و تکریم مادر باردار مسئله‌ مهمی است که بسیاری از اوقات رعایت نمی‌شود، گاهی از اوقات سوء رفتار نیز دیده می‌شود، که می‌توان به بی‌توجهی به اضطراب مادر و اطرافیان اشاره کرد.

با توجه به اینکه تغییر فرهنگ، کار راحتی نیست و شاهد افزایش تمایل به انجام زایمان سزارین هستیم و زایمان طبیعی یکی از شاخص‌های تحول سلامت است، ماماها باید در این زمینه آغازگر باشند. در وهله‌ اول ماماها و کادر زایمان به زایمان طبیعی را باور داشته باشند. ماماها و کادر زایمان تمایل به انجام زایمان طبیعی داشته باشند، شاید بیشتر از ۷۰ درصد کادر مشغول در بلوک زایمان از جمله پزشک، ماما، بهیار و ...زایمان سزارین را انتخاب می‌کنند که این خود مشکل بزرگی است. سوای اینکه گاهی علت‌های پزشکی( پره‌اکلاسمی، دکولمان، جفت پرویا و..) باعث سزارین می‌شوند.

با توجه به بند ۴۹ قانون جوان سازی جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است، ۵ درصد از بودجه‌های عمرانی خود را به بهبود کیفیت محیط های زایشگاهی از نظر فیزیکی و بهداشتی اختصاص بدهد.

*آیا در ترویج زایمان طبیعی، همه نقش‌ها متوجه ماما است، نقش بیمارستان‌ها چه می‌شود؟

بیمارستان باید برای کاهش درد زایمان یک فکر اساسی داشته باشد، به گونه‌ای که امکان زایمان بی‌درد برای همه مراجعان وجود داشته باشد. از جمله امکانات مفید این سالها می توان به اتاق lDR، وان آب، اتاق پره‌اکلاسمی اشاره‌کرد ولی هنوز جای انتظارات از دولت‌ها باقیست.

مادر خودش در روند زایمان طبیعی بسیار موثر است وعدم همکاریش باعث به خاطر افتادن جان فرزندش هم می شود بنابراین باید ترتیبی داده شود که مادران قبل از ورود به اتاق زایمان و انجام زایمان، با روند زایمان آشنا باشند.

مادر باید در اتاق زایمان به مثابه‌ دانش آموزی باشد که دوران بارداریش را به درس نشسته است و روز زایمان، همان روز امتحان است.

بسیاری از زنان نسبت به درد زایمان به شکل طبیعی آگاهی نداشته و تصوراتشان بر این است که زایمان بیش از آنچه که تصور می‌کنند، دردناک است. همراه بودن زایمان طبیعی با درد، غیرقابل انکار است، اما راهکارهایی مانند زایمان طبیعی بدون درد وجود دارند که می‌تواند این تجربه را لذت بخش کند.

*نقش ماماها در رشد شاخص‌های سلامت چیست؟

با توجه به اینکه نظام سلامت یکی از شاخصه‌های اصلی مسیر صعود جوامع است، به گفته‌ سازمان بهداشت جهانی، ماماها نه تنها در شاخص سلامت بلکه در ۵۲ شاخص حیاتی نقش بسیار مهمی دارد.

متاسفانه در کشور ما جایگاه مامایی هنوز درست مشخص نیست، مردم هم انتظارات زیادی نسبت به آنچه وزارت‌خانه یا جامعه اجازه انجام آن را می‌دهد، دارند.

طبق سنوات اخیر کاستی‌ها در آموزش مامایی وجود دارد مثل تمام مقاطع آموزشی و آموزش پذیری کمتر شده که می توان به عدم ثبات به آینده اشاره کرد.

گاهی ماماها در اموری به کارگیری می‌شوند که ربط چندانی با حوزه تخصصی‌شان ندارد و از علم و تخصص‌شان استفاده نمی‌شود.

حقیقت این است که جهان و بالتبع ایران برای رسیدن به درک درستی از حرفه‌ مامایی و اتخاذ روش مناسبی برای توجه به ملزومات آن، راهی طولانی را پیش‌ دارد.